পৃথিবীৰ কেইবাখনো ৰাষ্ট্ৰৰ নাট্য প্ৰতিভাৰ সমন্বয়েৰে এখন নাটক প্ৰযোজনা কৰাটো বিভিন্ন দিশৰ পৰা গুৰুত্বপূৰ্ণ ৷ ইমান প্ৰতিভাক একেলগে একে ঠাইতে এটা উদ্দেশ্য আগত ৰাখি গোট খুওৱাটো যোগাযোগ, সময়, অৰ্থ আৰু তাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় অমানুষিক পৰিশ্ৰম- এই সকলোবোৰ দিশৰ পৰাই অতি কষ্টসাধ্য ৷ কথা হ’ল এনে ধৰণৰ নাটকে সময়খিনিৰ বৌদ্ধিক আৰু সাংস্কৃতিক পৰিবেশটোক জোকাৰি দিয়ে, সৃষ্টিশীল ব্যক্তিৰ মনৰ জগতখনত হেন্দোলনি তুলি দিয়ে ৷ সেই হেন্দোলনিৰ প্ৰথম চকুত লগা প্ৰভাব হ’ব পাৰে কম, কিন্তু সি বহু গভীৰলৈ খুন্দিয়াই যায়, সৃষ্টিৰ জগতখন নতুন নতুন সম্ভাবনাৰে উজ্বল কৰি তোলে ৷ বিভিন্ন দেশৰ কেইগৰাকীমান সৃষ্টিশীল লোক এটা কামৰ বাবে একেলগ হ’ব, আলোচনা-তৰ্কবিতৰ্কৰ শেষত এটা বিন্দুত উপনীত হ’ব- এই সৃষ্টি প্ৰক্ৰিয়াটি হয় প্ৰত্যাহ্বানমূলক৷ এই প্ৰত্যাহ্বানেই নতুন নতুন সম্ভাৱণা আৰু অভিজ্ঞতাৰ জন্ম দিয়ে ৷ অকল সৃষ্টিৰ লগত জড়িতসকলেই নহয়, দৰ্শকেও সেই অভিজ্ঞতাৰ সন্মুখীন হয় ৷ বিশ্বৰ বিভিন্ন ঠাইত শিল্পক কেন্দ্ৰ কৰি এনে ভালেমান পৰীক্ষা নিৰীক্ষা চলি আছে ৷ গুৱাহাটীতো তেনে এটি আয়োজন চলিছে- সাংস্কৃতিক মহলটিক এই সংবাদে উত্তেজিত কৰি ৰাখিছে ৷
এই আয়োজনৰ সকলো কষ্টৰ সম্পূৰ্ণ দায়িত্ব মূৰত লৈ গুৱাহাটীৰ এটি আকাৰত সৰু কিন্তু মননৰ দিশৰ পৰা শক্তিশালী আৰু গহীন নাট্যদল ‘আঁক’-এ গুৱাহাটীত এখনি আন্তৰ্জাতিক নাট প্ৰযোজনাৰ কাম হাতত লৈছে ৷ এই দলটিয়ে যোৱা বছৰ এখন আন্তৰ্জাতিক নাট মহোৎসৱৰ আয়োজন কৰিছিল ৷ শ্ৰীলংকাৰ পৰা অহা এটি নাট্যদলে তাত দুখন নাট মঞ্চস্থ কৰি দৰ্শকক সন্মোহিত কৰি থৈ গৈছিল ৷ সেই সন্মোহনৰ আবেশ সজীৱ হৈ থাকেতেই সেই নাটকৰ এখন ‘লাভ এণ্ড লকডাউন’ৰ পৰিচালক ছফীৰেই এই নতুন নাটকখনো পৰিচালনা কৰিব ৷ সেই নাটকখনৰ দৰ্শকসকল স্বাাভবিক ভাবেই নাটকখনৰ বাবে উত্তেজিত হৈ থকাৰেই কথা ৷
বিভিন্ন উপাদানৰ সমন্বয়েৰে নাট পৰিচালনাক এক পৃথক অভিজ্ঞতালৈ ৰূপান্তৰ কৰা ছফীৰক বিশ্বৰ বিভিন্ন দেশৰ পৰা আমন্ত্ৰণ কৰিছে তেওঁৰ কলা সাধনাৰ প্ৰাপ্তিৰ অভিজ্ঞতা অৰ্জন কৰিবলৈ ৷ তেওঁ এগৰাকী প্ৰতিষ্ঠিত গ্ৰন্থ প্ৰকাশকো ৷ চিত্ৰ পৰিচালক হিচাপেও তেওঁ আত্ম প্ৰকাশ কৰিছে৷ ছবিখন ইতিমধ্যে কেইবাটিও চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱত প্ৰদৰ্শিত হৈছে৷ নাটক, চিনেমা, প্ৰদৰ্শনী আদিৰ প্ৰথম প্ৰদৰ্শনৰ দৰ্শক হোৱাটো এটি সন্তুষ্টিদায়ক আৰু বহুক্ষেত্ৰত বিৰল অভিজ্ঞতা ৷ ছফীৰৰ এই নতুন নাটকখনৰ প্ৰথম প্ৰদৰ্শনী আমি চাবলৈ পাম- এই গুৱাহাটীতেই, কথাটো শিহৰণকাৰী ৷ ছফীৰ এতিয়া গুৱাহাটীতেই, নাটকৰ প্ৰযোজনাত ব্যস্ত ৷ তাৰ মাজতে তেওঁক লগ পাইছিলোঁ, স্বাভাবিকভাবেই এই নতুন নাটকখনৰ কথা ওলাইছিল ৷
‘নাটকখনৰ লেখক মঞ্জুলা ৱেডিবৰ্ধনা, মূলতঃ শ্ৰীলংকাৰ, এতিয়া ফ্ৰান্সৰ বাসিন্দা, তেওঁ এগৰাকী বিখ্যাত নভেলিষ্ট আৰু কবি ৷ মোৰ এটা কনচেপ্ট আছিল- এনেকুৱা - পাঁচটা দৃশ্য থাকিব- পাঁচটা বিভিন্ন ৰঙৰ, এওলোক পাঁচজন পুৰুষ - আৰু থাকিব মহিলা এগৰাকী ৷ তেওঁ হ’ব পৃথিবীৰ শেষৰ গৰাকী নাৰী৷ নাৰী গৰাকীয়ে সেই পুৰুষ পাঁচগৰাকীৰ সন্মুখত অভিনয় কৰিব- তেওঁৰ শেষ অভিনয় ৷ এই কনচেপ্টটোকে লৈ তেওঁ এখন নাটক লেখিলে, কাব্য নাটক ৷ সিংহলী ভাষাত লেখা নাটক ৷ নাটকখন ইংৰাজীলৈ অনুবাদ কৰিলে অষ্ট্ৰেলিয়াৰ ডিলিনি এৰিয়াৱালাই ৷ ১৯১৬ চনত মই লগ পালোঁ ইটালীৰ এগৰাকী অভিনেত্ৰীক, কলম্বো ইন্টাৰনেচনেল থিয়েটাৰ ফেষ্টিভেলত, নাম জুলিয়া ফিলিপো ৷ তেওঁ এচিয়াৰ এগৰাকী পৰিচালকৰ লগত অভিনয় কৰা সুবিধা বিচাৰি আছিল ৷ ইউৰোপৰ বহু পৰিচালকৰ লগত তেওঁ অভিনয় কৰিছে, নতুন অভিজ্ঞতা আৰু জ্ঞান অৰ্জনৰ বাবে তেওঁ এচিয়ান থিয়েটাৰ ডিৰেক্টৰৰ লগত কাম কৰাৰ সুযোগৰ সন্ধানত আছিল ৷ আমি নাটকখন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলোঁ ৷ নাটকখন প্ৰিমিয়াৰ হ’ল ডুবাইত - ফুৰেজা মন’ড্ৰামা ফেষ্টিভেলত ৷ এই ফেষ্টিভেলত পৃথিবীৰ বিভিন্ন দেশৰ কেইবাহাজাৰে থিয়েটাৰ কৰ্মীয়ে অংশগ্ৰহন কৰে ৷ পৃথিবীৰ বিভিন্ন ঠাইৰ দৰ্শকে নাটকখন ভাল পালে৷ তেওঁলোকে কোৱা মূল কথাটি হ’ল মন’ড্ৰামা মূলতঃ অভিনেতাৰ বস্তু ৷ কিন্তু এই নাটকখন অভিনেতাৰ নহয়, - ছেট, লাইটিং, ডান্স, মিউজিক আৰু অভিনয়ৰ সমন্বয়৷ নাটকখনে বহু দেশলৈ আমন্ত্ৰণ লাভ কৰিলে, আমি কোৰিয়া, আজাৰ বাইজানকে ধৰি বহু দেশত নাটকখন কৰিলোঁ ৷ ভাৰতৰ পুনেতো নাটকখন কৰিছিলোঁ ৷ শ্ৰীলংকাতো কৰিছিলোঁ৷ মোৰ লগৰীয়াসকলে ক’লে নাটকখনৰ সিংহলী ৰূপ এটা লাগে ৷ অনুবাদ কৰা হ’ল, সিংহলী অভিনেত্ৰী এগৰাকীক লৈ নাটকখন কৰা হ’ল ৷ তাৰ পাচত আহিল ক’ভিদ ৷ নাটকখন স্থবিৰ হৈ গ’ল ৷ যোৱা বছৰ মৃণালজ্যোতি গোস্বামীৰ লগত কথা হ’ল, আৰু শেষত আমি ইয়াত ৷ মৃণালে নাটকখন অসমীয়ালৈ অনুবাদ কৰিলে, অসমৰ অভিনেত্ৰীৰে আমি নাটকখন কৰিম ৷’
‘ইয়াৰ পাচত এই নাটকখন আৰু কেনেদৰে আগবাঢ়িব, কি পৰিকল্পনা?’
‘মঞ্জুলা আৰু মোৰ সপোন- আমি দহটা ভাষাত নাটকখন কৰিম ৷ ইংৰাজী, সিংহলী ভাষাত কৰা হৈ গ’ল, অসমীয়া ভাষাত হৈ আছে ৷ অহা বছৰ ফৰাচী ভাষাত হ’ব৷ হিন্দী আৰু কোৰিয়ান ভাষাতো নাটকখন কৰাৰ প্ৰথমিক পৰিকল্পনা সম্পূৰ্ণ হৈছে ৷’
‘নাটক এখন, অকল নাটকেই নহয়, যিকোনো শিল্পবস্তুৰ শিপা সেই ঠাইৰ মাটিত থাকে ৷ এখন নাটকৰ ইমান ৰূপান্তৰত সেই শিপাৰ প্ৰসংগ কেনেকৈ ৰক্ষা কৰা হ’ব ?’
‘কথাটো তেনেই সহজ৷ এই অসমীয়া নাটকখনত, আমি কিছু ভিডিঅ’ সংযোগ কৰিছোঁ যিবোৰে অসমৰ গোন্ধ নাটকখনত বিয়পাই দিব ৷ এগৰাকী পৰিচালক হিচাপে মই নাটকৰ পাঠৰ ওপৰত এশ শতাংশই নিৰ্ভৰ নকৰোঁ ৷ সংলাপখিনি লও, বাকীখিনি মোৰ নিজৰ ৷ মঞ্জুলাই বহু কথা লেখিছিল, মই তাৰে কিছু অংশহে লৈছোঁ ৷ নাটকখনৰ বহু কেইটা সংস্কৰণ আমি কৰিছোঁ - ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল আমি নাটকখনক কেইবাটিও ধৰণে বাখ্যা কৰিছোঁ৷ একো একোটা প্ৰডাকচন একোটা বাখ্যা, ইন্টাৰপ্ৰিটেচন ৷’
‘আপুনি ফিজিকেল থিয়েটাৰৰ বক্তা আৰু অনুশীলনকাৰী ৷ ফিজিকেল থিয়েটাৰক আপুনি কেনে ধৰণে চায় ?’
‘বহুতে অকল দেহভংগীমাৰ প্ৰচুৰ ব্যবহাৰকে ফিজিকেল থিয়েটাৰৰ মূল হিচাপে গ্ৰহন কৰে ৷ মই ভাবো আৰু সেই ধৰণে অনুশীলন কৰোঁ- ফিজিকেল থিয়েটাৰ অকল দেহভংগীমাই নহয়, নাচ, গান-সংগীত, লাইট, ছেট- সকলো ফিজিকেল থিয়েটাৰৰ অংগ ৷’
ডঃ মৃণালজ্যোতি গোস্বামীয়ে অনুবাদ কৰা এই নাটকখনৰ অসমীয়া নাম ‘প্ৰেমৰ দোলনা’৷ নাটকখন মঞ্চস্থ হ’ব অহা ২৮ আৰু ২৯ এপ্ৰিলত, শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ কলাক্ষেত্ৰৰ মাধৱদেৱ প্ৰেক্ষাগৃহত ৷ আগ্ৰহী দৰ্শকে আগতেই ডেলিগেট হিচাপে নাম ৰেজিষ্টাৰ কৰিলে ভাল হ’ব ৷ নাটকৰ লগতে বিদেশৰ পৰা অহা নাট্য বিশেষজ্ঞৰ অংশগ্ৰহনেৰে নাটক বিষয়ক আলোচনা চক্ৰ অনুষ্ঠিত হ’ব, ডেলিগেটসকলে তাতো অংশগ্ৰহন কৰিব পাৰিব ৷ এটা আন্তৰ্জাতিক নাট্য প্ৰযোজনা অসমৰ নাট্যকৰ্মীসকলৰ বাবে এটা শিক্ষামূলক অভিজ্ঞতা হ’ব- সেই কথাত কোনো সন্দেহ নাই ৷ আয়োজকসকলেও এই আয়োজনৰ খবৰটি ভালদৰে প্ৰচাৰ কৰিলে নাট্যকৰ্মীসকল উৎসাহিত হ’ব ৷
প্ৰথম প্ৰকাশ দৈনিক অসম, ২৬ এপ্ৰিল ২৪
৷
