প্ৰথম প্ৰকাশ - বাৰ্তা এন ই, ১৮ ডিচেম্বৰ ২২
ভুৱনেশ্বৰত অনুষ্ঠিত ওড়িয়া সাহিত্য মহোৎসৱৰ এক অধিবেশনত ইতিহাসৰ প্ৰসংগ আলোচনা কৰা হৈছিল। ইয়াত অংশগ্ৰহণ কৰি ইতিহাসবিদ নন্দিতা কৃষ্ণই প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰিছিল বুৰঞ্জী প্ৰণয়ণত প্ৰকাশ হোৱা ভাৰসাম্যহীনতাৰ কথা ৷ এই প্ৰসংগত আলোচনা হৈছে কম অথবা একেবাৰেই হোৱা নাই। নন্দিতা কৃষ্ণৰ মতে দক্ষিণ ভাৰতৰ হিন্দু ৰজাসকলৰ বীৰত্ব আৰু সনাতন সংস্কৃতিৰ প্ৰেমৰ বিষয়ে ভাৰতৰ ইতিহাসবিদসকলে তুলনামূলকভাৱে কম লিখিছে। ইতিহাসৰ পাঠ্যপুথিত মোগল শাসন, বৃটিছ ঔপনিৱেশিকতা আৰু স্বাধীনতা আন্দোলনৰ বিষয়ে বিতংভাৱে লিখা আছে যদিও ভাৰতৰ মহান ৰজা বা সম্ৰাটসকলৰ বিষয়ে খুউব চমুকৈহে লিখা হৈছে। ১২০৬চনৰ পৰা ১৫২৬চনলৈকে চলি থকা চুলতানত্বৰ যুগ কেৱল দিল্লী, পঞ্জাব, হাৰিয়ানা আৰু উত্তৰ প্ৰদেশত সীমাবদ্ধ আছিল ৷
কিন্তু তেওঁলোকক বা ১৫২৬চনৰ পৰা ১৭৩৯চনলৈকে চলি থকা মোগলযুগক ইতিহাসৰ গ্ৰন্থবোৰত বিশেষ স্থান দিয়া হৈছিল। এই প্ৰসংগত তেওঁ ইতিহাসবিদ ঈশ্বৰ প্ৰসাদৰ পৰা আৰম্ভ কৰি আৰ চি মজুমদাৰলৈকে বিভিন্নজনৰ বহু বিখ্যাত গ্ৰন্থৰ উদ্ধৃতি দিয়ে। তেওঁ দাবী কৰিছিল যে ঈশ্বৰ প্ৰসাদৰ গ্ৰন্থখনে বৈদিকযুগ, পৰৱৰ্তী বৈদিকযুগ, জৈন, বুদ্ধ, মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য, শক, হুন, কুশান, গুপ্ত আৰু ৰাজপুত ৰজাৰ ১১৫পৃষ্ঠাত সামৰি লৈছে আৰু তাৰ বিপৰীতে দক্ষিণ ভাৰতৰ ৰজা আৰু শাসকসকলৰ প্ৰসংগ মাত্ৰ ৭টা পৃষ্ঠাত সামৰি থোৱা হৈছে। একেদৰে মধ্যযুগীয় ইছলামিকযুগৰ বাবে ১৯০ পৃষ্ঠা খৰচ কৰা হৈছে, য’ত গাজনী, ঘোৰীৰ ভাৰত আক্ৰমণ, দাস বংশ, খিলজী, তুগলক, ছায়ীদ, লোডী আৰু মোগলৰ বিষয়ে বিতংভাৱে উল্লেখ কৰা হৈছে। আনহাতে একে সময়ৰ দক্ষিণ ভাৰতৰ বিষয়ে এই গ্ৰন্থখনত কোনো বৰ্ণনা নাই।
কেৱল ঈশ্বৰী প্ৰসাদৰ গ্ৰন্থই নহয়, তেওঁ আৰ চি মজুমদাৰ আৰু ৰোমিলা থাপাৰৰ গ্ৰন্থৰ উদাহৰণো উল্লেখ কৰে। আৰ চি মজুমদাৰৰ গ্ৰন্থখনতো উত্তৰ ভাৰতৰ ইতিহাসৰ ১৭১পৃষ্ঠাৰ বিপৰীতে সতবাহন, ৰাষ্ট্ৰকুট, পল্লৱ আৰু চালুক্যৰ বিষয়ে মাত্ৰ ৯পৃষ্ঠা আছে। মধ্যযুগীয়যুগত মুছলমান আক্ৰমণকাৰীৰ ভাৰত আক্ৰমণৰ ওপৰত ১৪৬পৃষ্ঠা, মোগল আফগান আক্ৰমণকাৰীৰ ওপৰত ১৯২পৃষ্ঠা আৰু বিজয়নগৰৰ বিষয়ে ৭৭পৃষ্ঠা আৰু সেই সময়ছোৱাত উৰিষ্যাত ঘটা পৰিঘটনাৰ বিষয়ে মাত্ৰ ৩পৃষ্ঠা। একেদৰে ৰোমিলা থাপাৰৰ গ্ৰন্থখনত উত্তৰ ভাৰতৰ ইতিহাসৰ প্ৰসংগত ১৯৫পৃষ্ঠা আৰু দক্ষিণ ভাৰতৰ ইতিহাসৰ প্ৰসংগত মাত্ৰ ১৭পৃষ্ঠা আছে।
নন্দিতা কৃষ্ণই বুৰঞ্জীৰ পুথিসমূহত থকা এই ভাৰসাম্যহীনতাক স্পষ্ট কৰি তুলিছিল।প্ৰশ্ন উত্থাপন হয় যে ইতিহাস গ্ৰন্থৰ লেখকসকলে কিয় এনে কৰিলে? দক্ষিণ ভাৰতৰ হিন্দু ৰজাসকলৰ ৰাজত্বকালৰ বিতং কথা কিয় নাছিল? সম্ৰাট বা মুছলমান আক্ৰমণকাৰীক দিয়া প্ৰত্যুত্তৰৰ বৰ্ণনা কিয় কৰা হোৱা নাছিল।এই প্ৰসংগত দক্ষিণ ভাৰতৰ চোলা সাম্ৰাজ্যৰ কথা উল্লেখ কৰাটো প্ৰয়োজনীয় যেন লাগে। চোলা সাম্ৰাজ্যৰ শাসকসকলেই আছিল ভাৰতৰ প্ৰথম শাসক যিয়ে নৌ সেনা ব্যৱহাৰ কৰি সাম্ৰাজ্য সম্প্ৰসাৰণ কৰিছিল। আজিৰ শ্ৰীলংকা, মালদ্বীপ আৰু ইণ্ডোনেছিয়ালৈকে নিজৰ ক্ষমতা প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। চোলা সম্ৰাট ৰাজেন্দ্ৰ চোলা প্ৰথমৰ আছিল দক্ষ সামুদ্ৰিক যোদ্ধা আৰু এটা অতি শক্তিশালী নৌবহৰ। তেওঁৰ নাৱিকসকল ইমানেই পাকৈত আছিল যে তেওঁলোকে বতাহৰ দিশটোও অনুমান কৰিব পাৰিছিল।এই অনুমানৰ ওপৰত আক্ৰমণৰ কৌশল তৈয়াৰ কৰা হৈছিল।এই শক্তিৰ বলত ৰাজেন্দ্ৰ চোলাই আজিৰ সুমাত্ৰালৈকে বিজয় পতাকা উত্তোলন কৰিছিল। প্ৰথম ৰাজেন্দ্ৰ চোলাৰ পিতৃ ৰাজা ৰাজে শ্ৰীলংকা আক্ৰমণ কৰি শ্ৰীলংকা জয় কৰি নিজৰ সাম্ৰাজ্যত একত্ৰিত কৰে। কেৱল এয়াই নহয়, আজিৰ মালদ্বীপকো তেওঁ নিজৰ সাম্ৰাজ্যৰ অংশ কৰি তুলিছিল। আজিৰ ইণ্ডোনেছিয়া আৰু সেই সময়ত শ্ৰীবিজয়াৰ ৰজাৰ ১৪টা বন্দৰৰ ওপৰতো তেওঁৰ আধিপত্য আছিল। তেওঁলোকে কেৱল সাগৰীয় পথৰ জৰিয়তে হোৱা ব্যৱসায়ৰ ওপৰত নিজৰ চৰ্ত জাপি দিয়াই নহয়, বাণিজ্যও নিয়ন্ত্ৰণ কৰিছিল। শ্ৰীবিজয়াৰ ৰজা সংগ্ৰাম বিজয়তুংগবৰ্মনৰ এই নীতিসমূহ ৰাজেন্দ্ৰ চোলাই ভালপোৱা নাছিল। গতিকে তেওঁলোকে একেলগে চৈধ্যটা বন্দৰ আক্ৰমণ কৰি সেইবোৰৰ ওপৰত নিজৰ আধিপত্য প্ৰতিষ্ঠা কৰিলে। তেওঁ ৰাজা সংগ্ৰামক বন্দী কৰি লৈছিল। ইতিহাসৰ কিছুমান পুথিত উল্লেখ আছে যে ৰাজেন্দ্ৰচোলা প্ৰথমেও ৰজা সংগ্ৰাম বিজয়তুংগবৰ্মনৰ কন্যাক বিয়া কৰাইছিল। ৰাজেন্দ্ৰ চোলাই হয়তো নিজৰ সাম্ৰাজ্যৰ বাণিজ্যিক স্বাৰ্থ ৰক্ষাৰ বাবে সুমাত্ৰাত আক্ৰমণ কৰিছিল, কিন্তু ইয়াৰদ্বাৰা তেওঁৰ সাহস আৰু শক্তি হ্ৰাস কৰিব নোৱাৰি। নন্দিতা কৃষ্ণই এই কথাও আঙুলিয়াই দিয়ে যে চোলাসাম্ৰাজ্যৰ ৰজাসকল ভাৰতৰ প্ৰথম হিন্দুশাসক যিসকলে সাগৰীয় পথেৰে নিজৰ সাম্ৰাজ্য সম্প্ৰসাৰণ কৰি শ্ৰীলংকাৰ পৰা সুমাত্ৰালৈ বিয়পাইছিল।
ৰাজেন্দ্ৰ চোলা (প্ৰথম)ৰ এই নৌসেনা অভিযানৰ কথাও থাঞ্জাৱুৰ শিলালিপিত উল্লেখ আছে।এই আক্ৰমণৰ বাবে ৰাজেন্দ্ৰইও নিজৰ জাহাজৰ জৰিয়তে যুদ্ধক্ষেত্ৰলৈ হাতী পঠিয়াইছিল। হাতীত উঠা সৈন্যই শ্ৰীবিজয়ৰ বন্দৰত আক্ৰমণ চলাই বিজয়ত নিৰ্ণায়ক ভূমিকা পালন কৰে। ইতিহাসত পোৱা তথ্যৰ ভিত্তিত ক’ব পাৰি যে চোলা বংশই অতি দীৰ্ঘদিন ধৰি শাসন কৰিছিল। সমগ্ৰ বিশ্বতে ইমান দিনে এটা ভূখণ্ডত একক বংশৰ শাসনৰ উদাহৰণ খুউব কমেইহে পোৱা যায়। কোৱা হয় যে চোলা বংশ আছিল আটাইতকৈ দীৰ্ঘদিনীয়া শাসন বংশ। অশোকৰ শিলালিপিতো চোলা বংশৰ কথা উল্লেখ আছে আৰু তেওঁলোকক মৌৰ্য শাসকৰ বন্ধু বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে। চোলা বংশৰ হিন্দুৰজাসকলৰ বীৰত্বৰ বিষয়ে ইতিহাসৰ পুথিত কমকৈ আলোচনা হোৱা দেখা যায়। কেৱল এয়াই নহয়, শিল্প-সংস্কৃতিৰ প্ৰতি থকা তেওঁলোকৰ প্ৰেম আৰু অৱদানৰ কথা অকল গুৰুত্বহীন কৰাৰ চেষ্টা কৰাই নহয়, বাওঁপন্থী ইতিহাসবিদসকলেও ইয়াক লুকুৱাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।
এইটো বিবেচনা কৰা উচিত যে ইতিহাসবিদসকলে কিয় ইমান ডাঙৰ তথ্য বা ইমান ডাঙৰ ঐতিহাসিক ঘটনা একোটাক নিজৰ লেখাৰ কেন্দ্ৰবিন্দুত ৰাখিব পৰা নাছিল। আচলতে ইয়াৰ আঁৰৰ উদ্দেশ্য হ’ল তেওঁলোকৰ মতাদৰ্শক মজবুত কৰি ৰখাৰ স্বাৰ্থতেই এই প্ৰক্ৰিয়াৰ আশ্ৰয় গ্ৰহণ কৰিছিল৷ স্বাধীনতাৰ পিছত বাওঁপন্থী আৰু নেহৰুৰ ইতিহাসবিদসকলে গ্ৰহণ কৰা ইতিহাস লিখাৰ পদ্ধতিত ইতিহাস আছিল কম, নিজৰ মতাদৰ্শগত অপপ্ৰচাৰ আছিল অধিক। প্ৰাচীন ভাৰতৰ ইতিহাস লিখাই হওক বা মধ্যযুগীয় ভাৰত বা আধুনিক ভাৰতৰ ইতিহাস ৰচনা কৰাই হওক, তেওঁলোকে সদায়েই এজেণ্ডা আৰু অপপ্ৰচাৰক গুৰুত্ব দিছিল।এই বাওঁপন্থী ইতিহাসবিদসকলে বিদ্যালয়ৰ পাঠ্যক্ৰম লিখাৰ দায়িত্ব পাইছিল। বাওঁপন্থী ইতিহাসবিদসকলে জনসাধাৰণৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা ইতিহাস চোৱাৰ কথা প্ৰচাৰ কৰিছিল যদিও ৰাজহুৱা ইতিহাস লিখাৰ পদ্ধতিৰ আঁৰত আছিল দলৰ মতাদৰ্শ। বাওঁপন্থী ইতিহাসবিদসকলে এই লেখা লিখাৰ সময়ত আন এটা কৌশল কৰিছিল যে তেওঁলোকে হিন্দু ধৰ্মৰ নীতিক আওকাণ কৰিছিল। ইয়াৰ মৌলিকতাক প্ৰকাশ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে তেওঁলোকে আক্ৰমণকাৰীৰ সংস্কৃতি আৰু কলাক গুৰুত্ব দিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। ইয়াতো চোলা বংশৰ উদাহৰণ দিয়াটো উপযুক্ত হ’ব। চোলা বংশৰ সময়ত শিল্প আৰু সংস্কৃতিয়ে উৎকৰ্ষৰ শীৰ্ষস্থানত উপনীত হৈছিল, স্থাপত্যৰ দৃষ্টি কোণৰ পৰাও বহুতো উৎকৃষ্ট মন্দিৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। মন্দিৰবোৰত কৰা শিল্পকৰ্মবোৰ আছিল অনন্য। কোৱা হয় যে প্ৰচলিত নটৰাজৰ মূৰ্তিটো চোলা বংশৰ এজন ৰজাই নিজেই নিৰ্মাণ কৰিছিল। তাৰ আগতে সেই ভংগীমাত শিৱৰ মূৰ্তি থকাৰ কোনো প্ৰমাণ পোৱা নাযায়। বাওঁপন্থী বুৰঞ্জীবিদসকলে যিদৰে ইতিহাস লিখিছিল, সমাজখন বিভাজিত হোৱাৰ আশংকা আছে। বাওঁপন্থী ইতিহাসবিদসকলে আৰ্য অনাৰ্য, জাতি আৰু শ্ৰেণীৰ ধাৰণাৰ ভিত্তিত যিকোনো কালৰ মূল্যায়ণ কৰি বিভাজনৰ বীজ সিঁচিছিল। ইতিহাস লিখাৰ ক্ষেত্ৰত যি ভাৰসাম্যহীনতা চলি আছে, সেই ভাৰসাম্যহীনতা দূৰ কৰিবলৈ ভাৰতীয় ঐতিহাসিক গৱেষণা পৰিষদে উদ্যোগ ল’ব লাগে। বৰ্তমান ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতি ৰূপায়ণৰ কাম চলি আছে। নতুন শিক্ষানীতিয়ে পাঠ্যপুথি প্ৰস্তুত কৰাৰ সময়ত ই এই ভাৰসাম্যহীনতা দূৰ কৰিব পাৰিব লাগিব ৷